“Τροφή για Δράση”: εργαλειοθήκες για παιδιά, εκπαιδευτικούς και γονείς/φροντιστές
Αναγνωρίζοντας την πολυπλοκότητα των παραγόντων που οδηγούν στην παιδική παχυσαρκία, την ανάγκη έγκαιρης πρόληψης από τα πρώτα χρόνια ζωής των παιδιών, καθώς και τον κομβικό ρόλο του σχολείου για τη διαμόρφωση των συμπεριφορών υγείας, οι Εργαλειοθήκες με τίτλο “Τροφή για Δράση” αποτελούν βασικό πυλώνα της Εθνικής Δράσης για την Καταπολέμηση της Παιδικής Παχυσαρκίας.
Βασικός σκοπός των Εργαλειοθηκών είναι να υποστηρίξουν τη δημιουργία ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος στο σχολείο και στο σπίτι, με στόχο την προαγωγή ενός πιο υγιεινού και δραστήριου τρόπου ζωής για τα παιδιά και τους εφήβους, μέσω της δημιουργίας περισσότερων ευκαιριών για υγιεινή διατροφή και σωματική δραστηριότητα.
Αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο του σχολικού περιβάλλοντος στη διαμόρφωση θετικών συμπεριφορών υγείας, οι Εργαλειοθήκες “Τροφή για Δράση” στοχεύουν στην ενημέρωση, στην εκπαίδευση και στην ενεργή συμμετοχή όλων των μαθητών/τριών. Μέσω της ευαισθητοποίησης και της διασφάλισης ουσιαστικής συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών, των γονέων/φροντιστών και άλλων κοινωνικών φορέων, το πρόγραμμα φιλοδοξεί να προάγει έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής για τα παιδιά στην Ελλάδα. Οι Εργαλειοθήκες απευθύνονται σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς/φροντιστές και έχουν ως στόχο να φέρουν στο προσκήνιο και να εδραιώσουν θετικά πρότυπα συμπεριφοράς που θα εφαρμόζονται τόσο στη σχολική κοινότητα όσο και στο οικογενειακό περιβάλλον.
Αναπτύχθηκαν με βάση διεθνείς καλές πρακτικές (best practices) προγραμμάτων προαγωγής υγείας για την πρόληψη και αντιμετώπιση της παιδικής παχυσαρκίας με την επιστημονική καθοδήγηση του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και τη συνεργασία με φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών.
Τι είναι οι εργαλειοθήκες «Τροφή για Δράση»;
Οι εργαλειοθήκες είναι εκπαιδευτικό υλικό για όλες τις βαθμίδες υποχρεωτικής εκπαίδευσης (νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια/4-18 ετών) το οποίο έχει αναπτυχθεί από ειδικούς επιστήμονες και περιλαμβάνει δράσεις προσαρμοσμένες στην ηλικιακή ομάδα/βαθμίδα εκπαίδευσης. Οι δράσεις αυτές θα περιλαμβάνουν την προώθηση συμπεριφορών υγιεινής διατροφής και άσκησης (π.χ. κατανάλωση υγιεινού πρωινού, κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, κτλ.) και θα υλοποιηθούν στο ωρολόγιο σχολικό πρόγραμμα, εντός των σχολικών μονάδων, από τους εκπαιδευτικούς με την ενεργή συμμετοχή των μαθητών. Παράλληλα, έχουν αναπτυχθεί εργαλειοθήκες και για τους γονείς με στόχο την ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους για την υλοποίηση και υιοθέτηση αλλαγών στο οικογενειακό περιβάλλον.
Πώς δημιουργήθηκαν οι Εργαλειοθήκες;
Οι εργαλειοθήκες στηρίχθηκαν σε βέλτιστες πρακτικές του τομέα δημόσιας υγείας και με βάση τις αρχές του επιστημονικού μοντέλου αλλαγής συμπεριφοράς «Behavior Change Wheel», το οποίο χαίρει διεθνούς αναγνώρισης για την επιτυχή εφαρμογή του σε προγράμματα δημόσιας υγείας, χάρη στην αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητά του.
Τo μοντέλο στηρίζεται στο γεγονός ότι οι συμπεριφορές των ατόμων διαμορφώνονται από τις ικανότητες, την κινητοποίηση και τις δυνατότητες/ευκαιρίες που τους παρέχονται από το περιβάλλον προκειμένου να πραγματοποιήσουν τις συμπεριφορές. Βάσει των ως άνω παραδοχών, οι Εργαλειοθήκες στοχεύουν:
- Στην ενίσχυση των ικανοτήτων και των γνώσεων των παιδιών, των γονιών/φροντιστών και των εκπαιδευτικών τους.
- Στην κινητοποίησή τους.
- Στην ενίσχυση της δυνατότητας πραγματοποίησης της συμπεριφοράς μέσω ενός υποστηρικτικού κοινωνικού και φυσικού περιβάλλοντος.
Ποιοι είναι οι στόχοι των Εργαλειοθηκών;
Σύμφωνα με τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα, υπάρχουν ορισμένες συμπεριφορές που συσχετίζονται πιο συχνά με τoν κίνδυνο εμφάνισης παιδικής παχυσαρκίας. Οι συμπεριφορές που εντοπίζονται πιο συστηματικά στη βιβλιογραφία είναι:
- Η αυξημένη κατανάλωση ροφημάτων και χυμών με ζάχαρη και η ταυτόχρονη μειωμένη κατανάλωση νερού,
- Η παράλειψη κατανάλωσης πρωινού και η κατανάλωση μη υγιεινών ενδιάμεσων γευμάτων,
- Τα μειωμένα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας,
- Ο παρατεταμένος χρόνος καθιστικών δραστηριοτήτων και ενασχόλησης με οθόνες (π,χ. τηλεόραση, κινητό, κτλ).
Για αυτό το λόγο, οι Εργαλειοθήκες "Τροφή για Δράση" στοχεύουν σε τέσσερις βασικές συμπεριφορές:
- Στην επαρκή κατανάλωση νερού και ταυτόχρονη μείωση της κατανάλωσης ροφημάτων και χυμών με ζάχαρη και γλυκαντικά
- Στην κατανάλωση πρωινού ή/και υγιεινών ενδιάμεσων γευμάτων
- Στην επαρκή σωματική δραστηριότητα
- Στη μείωση του χρόνου καθιστικής ζωής και ιδιαίτερα του χρόνου ενασχόλησης με οθόνες
Σε ποιον απευθύνονται οι Εργαλειοθήκες;
Οι εργαλειοθήκες έχουν σχεδιαστεί για να εμπλέκουν ενεργά και να ενδυναμώνουν τα παιδιά, να επιμορφώνουν και ευαισθητοποιούν τους εκπαιδευτικούς και να υποστηρίζουν τις οικογένειες. Καθοριστικό ρόλο στη διαχείριση και την επικοινωνία του υλικού παίζουν οι εκπαιδευτικοί.
Το πρόγραμμα των δραστηριοτήτων έχει φτιαχτεί για να προσφέρει μια διαδραστική και διερευνητική εμπειρία μάθησης. Είναι βασισμένο στον συνδυασμό πολλαπλών εκπαιδευτικών μεθόδων, όπως η μικτή μάθηση και η ανεστραμμένη τάξη, και ακολουθεί τις κατευθύνσεις του εκπαιδευτικού προγράμματος για το Νηπιαγωγεία, το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο. Κάθε δραστηριότητα έχει σχεδιαστεί ώστε να εντάσσεται με τα θεματικά πεδία και τους εκπαιδευτικούς στόχους των αντιστοιχών οδηγών σπουδών.